De geschiedenis

Muziekvereniging ENZK: gegevens uit 2 notulenboeken over de periode van 1926 tot 1954 en gesprekken met een aantal oud leden en oud dirigent. De muziekvereniging is opgericht op 15 mei 1901. Uitgaande van de oudste foto's bestond het korps al vlug uit een 30 tal spelende leden. 

(De foto is genomen door Izaak Bakker, een oom van C.J. van 't Hoff. Hij is op 6 jarige leeftijd invalide geworden door de toen verplichte inenting tegen de pokken. Hij leefde van 1888-1906. Zijn vader heeft 'Hoeks Koffiehuis' laten bouwen (het latere café in de Langestraat).

De foto is genomen bij de Openbare Lagere School in de Langestraat.

Als mijn herinneringen goed zijn, dan is E.N.Z.K. van 1901, dus dan is de foto vermoedelijk omstreeks 1903/1905 gemaakt.

Waarschijnlijk is de foto tijdens de grote jaarlijkse Wielerfeesten gemaakt, die georganiseerd werden door de fa. Gebr. Kaan, zij hadden een rijwielfabriek in Hoek, die de zeer goed bekend staande fietsen 'Transvalia' maakten en die werk gaf aan ca. 50 man.

Gelet op de ouderdom van de foto is het moeilijk namen van de muzikanten te vinden. Twee weet ik zeker:
- Ko (Jacobus) Jurry, manufacturier/kleermaker
- Ward (Eduard) Bomelein, cafehouder (Mauritsfort)

De foto is naar zijn leeftijd van ca. 110 jaar nog bijzonder mooi en daarom kon er een mooie vergroting van gemaakt worden.

Ik hoop dat ik de vereniging hiermede een plezier gedaan heb.

Met hartelijke groet,
C.J. van 't Hoff)

Naar aanleiding van de beschrijving hieronder moet dit een foto zijn uit 1913. Napoleon werd in 1813 verslagen.

(Terug op ons dorp zien we de leden van het fanfarekorps Elk naar zijn Krachten, 15 mei 1901 opgericht. Ze zijn tezamen gekomen om de honderdjarige bevrijding van de tirannie van Napoleon te vieren. Onder de erepoort wordt met het bekende geheimzinnige kastje met doek en vogeltje, van hen een plaatje geschoten. Dit is een unieke kans, wat er wordt nog weinig gefotografeerd (de poort staatnabij het pompstation van A. Meeuwsen). En hiermee zijn we aan het eind van onze wandeling gekomen.)

Het was eerst een fanfare bezetting maar vanaf ongeveer 1925 is het een harmonie bezetting geworden. De jaarlijkse uitvoeringen werden met toneel en samen met de zangvereniging Cresendo gegeven. Ook had men samen een demontabele muziektent. Om de kas te spekken organiseerde men soms een bal, tenminste als de burgemeester zijn goedkeuring gaf wat niet altijd gebeurde. Het 25 jarig jubileum werd gevierd met een groot feest waarvoor het bestuur f 150,- beschikbaar stelde. Ook werd een groepsfoto gemaakt.

(We nemen u nu mee naar de muziekvereniging, Elk naar zijn Krachten, die ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig jubileum feest viert in mei 1926. De foto is genomen achter de schuur van de heer B. de Kraker (later bloemenhal Eeuwige Lente in de Langestraat). Wat een pracht overzicht van onze dorpsfanfare! We gaan ze weer allen even langs. Op de grond zitten: F. Gellhorn, M. Meertens, P. Vergouwe, J. Vergouwe en J. Dieleman. Op de eerste rij zitten: C.J. van Schirris, A. Guiran, M. Nieuwenhuizen, A. de Keuning en J. de Zeeuw. Op de derde rij staan: C. Link, W.A. Niewelink, J.W. van Petegem, J. Meertens, J.C. van Drongelen, M. van Stralen, P. Vergouwe, J. Sol, D. Dieleman, Th. Meertens, M. Meertens en P. van Hermon. Tweede rij staande: C.J. van Drongelen, Fr. de Groote, L. de Blaeij, P.A. Lantsheer, J.P. de Fouw, A. van der Welle, J.I. de Fouw, J. Kervink, Th. Meertens, P.C. Moens, J.A. Moens en C. Moens. Ten slotte zien we op de bovenste rij nog: J. Dieleman, Chr.J. Dieleman, P. de Witte, M. Blok, B. de Kraker, C. Blok, A.J. de Pooter, M. Meertens en J.J. Donze.)

Het bestuur bestond toen uit 8 of 9 niet spelende leden, die bij het marcheren voorop liepen, meestal waren het notabelen en caféhouders van het dorp. O.a. was meester Ocké vele jaren voorzitter.

In de jaren 30 was het moeilijk om financieel rond te komen. De jaaruitgaven bedroegen ongeveer f 500,- en verschillende malen moest er een beroep gedaan worden op de directeur (was dirigent), de onderdirecteur en de bode om 10% van hun loon in te leveren, terwijl de contributie verhoogd werd van een kwartje in de maand naar een dubbeltje in de week. De dirigent in deze moeilijke tijd was Dhr. Schirris, die o.a. de ENZK mars heeft geschreven, die we helaas niet hebben teruggevonden. Het eerste jaar van de oorlog las alles stil, maar in '41 werden de repetities weer hervat.

Na de oorlog bloeide de vereniging enorm op en had men wel 49 spelende leden. In '47 werd Dhr. Jasper Anthonisse als nieuwe dirigent aangesteld en werd er naar het concours gegaan.

Binnen een paar jaar klom men op van de 3de afdeling naar afdeling Uitmuntendheid, er werd zelfs al over gedacht om naar Kerkrade te gaan (wereldkampioenschap). 

In 1949 was ENZK misschien wel landelijk bekend. Als ''bewijs'' hiervan een boete f 47,50 van de IBVA, de voorganger van de BUMA, voor het niet afdragen van auteursrechten.

Ook het solistenconcours te Hoek in 1950, waar vele ENZK-ers aan deelnamen, was een succes. Dirigent Jasper had een harde strenge hand, waardoor mening leerling huilend thuis kwam en een aantal leden hun instrument inleverden, daar zij niet aan de gestelde eisen konden voldoen. In 1950 werd voor f 7000,- nieuwe instrumenten gekocht.

Maar 3 jaar later begon de malaise, een flink aantal leden verhuisden naar elders en door financiële problemen moest men dirigent Anthonisse ontslaan en werd Pietje Vergouwe van onderdirecteur tot directeur gepromoveerd tegen f 300,- per jaar. Ook stopten hier de notulen.

Een korte tijd hanteerde Eduard Snoek de dirigeerstok.

Het bleef malaise en in 1958 ging het nog niet goed met ENZK. De gemeente Hoek, burgemeester Hansens, besloot in te grijpen en ''nodige'' het bestuur uit voor een overleg op vrijdag 16 mei des avonds om 19.30 uur.

Van dit overleg is nog een verslag teruggevonden waaruit blijkt dat door deze ingreep het leek te lukken om de vereniging nieuw leven in te blazen. Piet Eekman, de man die het Zeeuws-Vlaams volkslied zou arrangeren, benoemd als dirigent.

Van 58 tot 65 was Piet Eekman de dirigent voor een afgeslankte groep van een 20 tal muzikanten. Men ging door tot een man of 8 en toen viel het doek.

Na de geboorte van Prins Willem Alexander in ’67 werd door Janna Tazelaar- de Blaeij een oprichtingsvergadering o.l.v. burgemeester Hanssen belegd. Op 1 juni startte men opnieuw met 16 leden onder dirigent Meertens. Na een jaar kwam er tevens een drumband bij, de Roffelaars. Het gevolg was, dat ENZK in ’72 weer stil viel. De Roffelaars vierden nog net hun 10 jarig jubileum- en toen werd het heel stil in Hoek!!

CRISIS IN 1934
In de notulen lezen we: “De inkomsten en uitgaven worden voorgelezen en met de oude salarissen en contributie komen we aan een geweldig te kort over 1934, daar de gemeentesubsidie ook weer al met f 50,- is verminderd. Dus is het gewone redmiddel salariskorting en hogere belasting in den vorm van contributie.” Doch zegt de penningmeester ”het is hier geen minister die beveelt maar een penningmeester van een vereniging die de medewerking van alle leden vraagt om de vereniging op de been te houden.” U begrijpt dat het een lange zware vergadering werd die avond. Eerst wordt dirigent Dhr. Schirris gevraagd om f 50,- van zijn salaris van f 200,- in te leveren. Dhr. Schirris gaat niet akkoord, daar hij veel meer voor de vereniging doet dan eerst is overeengekomen. Daarna wordt de onder dirigent Vergouwe werktijdverkorting aangeboden waardoor zijn salaris van f 50,- wordt gehalveerd.

Deze gaat echter ook niet akkoord omdat de dirigent ook niet wilde inleveren. Daarna wordt het bodeloon verlaagd van f 18,- naar f 15,-, maar bode van Stralen zegt dat hij dan geen hout en petroleum meer voor de kachel kan kopen. Dan maar contributieverhoging van 25 cent per maand naar 10cent per week, wat met meerderheid van stemmen wordt aangenomen. Het eind van deze zware vergadering geeft toch nog hoop als dirigent Schirris zich spontaan meldt als donateur voor f 25,- per jaar. Deze sympathieke daad wordt met een hartelijk applaus der aanwezigen begroet.

VROUWEN IN DE MUZIEK
Als u foto’s ziet van ENZK van vroeger valt het misschien op dat er geen vrouwen op staan. Dit is een groot verschil met nu zoals U ziet. Nu hebben we zelfs een vrouwelijke dirigente en zelfs de mannen hopen dat ze nog lang voor de groep zal staan. In de notulen lezen we dat in 1938 beslist wordt dat er geen vrouwelijke leden in de vereniging worden toegelaten. Omdat er al een paar meisjes in opleiding zijn is men wel zo tolerant dat ze hun opleiding mogen afmaken maar dan stopt het. Pas in 1954, na de enorme teruggang in leden, krijgt dirigent Vergouwe toestemming vrouwelijke leden toe te laten. Bij de heroprichting in 1967 verschijnt er dan toch een vrouw aan het front en wel de uit Brabant afkomstige Ria Jacobs op de kleine trom.

HET DRIEMANSCHAP
Rond 1926 werd het Driemanschap gesloten met Zaamslag en Axel. Dit hield eerst in dat de drie korpsen eenmaal per jaar gezamenlijk muziek brachten op alle drie de plaatsen. Later werd het teruggebracht naar een gezamenlijk optreden in een van de drie plaatsen.

Dit driemanschap heeft zo’n 30 jaar stand gehouden. Het was steeds weer een hele belevenis zo’n dagje uit. Meestal reisde men met de tram en er werd dan ook een extra tram ingezet. In die tijd kregen de grote trommeldrager (op de rug) en de vaandeldrager een vergoeding. Ook werd er loonderving betaald en kregen leden soms verteergeld mee. De grotere instrumenten en de trommels werden dan vooraf al vervoerd met de bodedienst. In de notulen van 1939 lezen we dat de vaandeldrager tijdens het optreden in Axel wel aanwezig was, maar de stok was vergeten, dus kon hij geen vaandel dragen. Het bestuur besliste dan ook geen vergoeding van f 2,50 te geven wat het tekort op de rekening ten goede kwam.

HET PETTENFONDS
Het idee van muziekpetten kwam al eerder in de notulen voor, maar door geldgebrek werd dit uitgesteld. In 1938 werd besloten dat de vereniging deze zou kopen en dat de muzikanten de helft moesten betalen waarna de pet hun eigendom was. Er werd dan een Pettenfonds gesticht waarin de eigen bijdragen van de leden werd bijgehouden tot dat de pet hun eigendom was. In 1946 lezen we Dhr. P. Dieleman vraagt of er nog geen nieuwe petten aangeschaft kunnen worden. De voorzitter leest dan het antwoord voor dat ontvangen is op een schrijven aan die firma welke onze petten heeft geleverd. Het antwoord luidt dat er nog geen grondstoffen voor dergelijke petten aanwezig zijn, maar dat men ons schrijven genoteerd heeft, en ons in kennis zal stellen wanneer de mogelijk van levering bestaat.
Er wordt opgemerkt dat bepaalde leden hun pet nog niet hebben afbetaald en ex. leden hun pet niet hebben ingeleverd. De nieuwe petten van na de oorlog kosten 10,50 en dat is 5x de prijs van 1938. 

Na sommige uitstapjes gebeurde het nog al eens dat men de week erop op zoek moest naar achtergebleven petten zoals na het concours in Groede waarbij op de terugweg de kermis in Biervliet werd bezocht.

DE MUZIEKTENT
Een demontabele muziektent was het gezamenlijk eigendom van de zangvereniging Cresendo en ENZK. Dit gaf nog al eens problemen bij het opzetten en afbreken voor en na feestelijkheden. Later werd dit werk uitbesteed, maar dan waren de kosten hiervan weer een probleem. In 1950 wordt de muziektent verkocht aan de gemeente Terneuzen voor f 500,-. Misschien is dit nog wel een van de 2 kiosken die nu in Terneuzen worden gebruikt en waarvan wij er ook één mogen gebruiken bij festiviteiten? Daarna is er met vrijwilligers een vaste tent gebouwd op de markt. Door het ter ziele gaan van de muziek en de vraag naar parkeerruimte voor auto’s heeft deze er niet zo heel lang gestaan.

TOMATEN
Er staat nergens geschreven wanneer, maar waarschijnlijk tijdens het feest van 350 jaar Terneuzen, was ENZK ook uitgenodigd om op te treden. En volgens de verhalen waren ze in Terneuzen een beetje jaloers op ENZK omdat de ENZKers zo goed konden marcheren. Het begon al bij de brug, waar de slagboom plotseling omlaag kwam en op een haar na onder dirigent Vergouwe miste. In de Nieuwstraat huppelden een paar jongelui dwars door het spelende korps, waarbij een van de spelers zich boos maakte en een gast een schop onder zijn kont gaf. Tijdens het concert op de markt werd men zelfs met tomaten bekogeld. Enkele spelers van ENZK waren zo kwaad dat men maar net kon voorkomen dat ze hun instrumenten in het publiek smeten. Dit was gelukkig een uitzondering, want meestal was het een groot feest als ENZK ergens anders optrad.

DIRIGENTEN NA DE HEROPRICHTING
Onze eerste dirigent na de heroprichting in 1994 was André Verschelling uit Axel, maar na een jaar verhuisde hij naar Brabant.

(Van links naar rechts staand: Piet Dieleman, Bram de Grootte, Jan van der Maele, Piet Feleus, Cees de Blaey, Toine Mangnus, Magda Simpelaar, Rinus Hendrikse, Cor de Putter, Chris van Sabben, Piet de Vos, Wim de Putter en Jan Drabbe. Zittend: Johan Zwart, van Stralen, Diana Francke, Esther Zinger, André Verschelling en Tilly Mulder.)

Toen was Adrie de Pooter bereidt hem op te volgen. Daarna volgde Patrick Geerts (een Belg) waarmee we bijna naar een concours in Middelburg zijn gegaan. Maar zijn streven naar hogerop was voor onze bezetting een beetje teveel en om een half korps huurlingen mee te nemen ontnam onze spelers de lol van muziek maken. Tenslotte zijn we “Elk Naar Zijn Krachten” en werd het concours tijdig afgeblazen. Na Patrick, die het momenteel goed doet in het westen met o.a. een eigen muziekschool en dirigent is van een paar fanfares en een groot jeugdorkest, kwam Josje de Regt in beeld.

Onderstaande foto is uit 2003, waarschijnlijk genomen op Koninginnedag.

(Achterste rij: Jan van der Maele, Johan Zwart, Piet Feleus, Cor Francke, Wim de Putter, Piet Pijpelink, Rinus Hendrikse, Dianna Schieman, Marnix de Pree, Leo de Pree, Cees de Zeeuw, Tilly Mulder, Danny, Chris van Sabben. Middelste rij: Josje de Regt, Camiel van Kouteren, Evelien de Zeeuw, Diana Francke, Magda Simpelaar, Melvin Francke, Thijs de Zeeuw, Rodin Aartsen, Piet Dieleman. Voorste rij: Dylan Herrebout, Thamara Schieman, zusjes Balkenende, Danielle Meulenberg.)

Ze was pas afgestudeerd aan het conservatorium en vond samen met haar vriend een stekje in Sas van Gent. Josje begon ook een eigen muziekschooltje en gaf op Hoek les op klarinet en sax. Zij zag kans om een jeugdgroepje op gang te krijgen. Dit was hard nodig voor het voortbestaan van de vereniging. We begonnen als vereniging zelf met AMV, klarinet, sax, dwarsfluit en slagwerk lessen op Hoek, zodat ouders verlost waren van het heen en weer rijden naar Toonbeeld in Terneuzen. 

Na een aantal jaren had ze hogere ambities en moesten we op zoek naar een nieuwe dirigent. Uit de sollicitaties werd Johan Famay (uit België) gekozen. Een rasmuzikant, die zelf bij een concert het publiek goed vermaakte op zijn accordeon. Soms zat hij ineens 14 dagen in China. Later bleek dat hij een lief had daar en nadat hij er een verblijfsvergunning van 3 maanden had gekregen, hebben we hem niet meer gezien. 

Hierna kwam Jenny Lambrecht-Clauws, ook van over de grens, die ons nu weeral een aantal jaren leidt en veel tijd aan jeugdopleiding en de jeugdgroep besteedt, tot ieders tevredenheid.

Bovenstaande geschiedenis opgemaakt door Piet Feleus.

Inmiddels was het een traditie geworden dat er op Koninginnedag na het vlaghijsen het Vremdieke concert gespeeld werd. Eenkort populair programma voor de bewoners van het verzorgingshuis. Steeds weer terugkerende nummers waren de Klok van Arnemuiden, de Zuiderzee ballade en het kleine café aan de haven. Het optreden werd natuurlijk afgesloten met 2x het Wilhelmus. Na het concert werd door Vremdieke een aangeklede Koningsdagborrel aangeboden met o.a. ovenkoeken en oranjebitter, wat er bij de meeste muzikanten goed inviel.

(Achterste rij: Paul van Wasbeek, Donja Jansen, Chris van Sabben, Petra Tollenaar, Piet Feleus, Johan Zwart, Jan van der Maele, Leo de Pree en Rinus Hendrikse. Middelste rij: Kevin van Tatenhove, Francesca Dieleman, Cor de Putter, Magda Simpelaar, Laura de Vliegere en Wim de Putter. Voorste rij: Adri-Anne Biesheuvel, Gastspeler uit Westdorpe, Marnix de Pree en Janine de Rijke. En ervoor staat onze dirigent Jenny Clauws.)

JEUGD
Onder leiding van Jenny werd het mogelijk om kinderen enthousiast te krijgen voor muziek. Aan de jeugd werd veel aandacht besteed en één van de hoogtepunten in 2005 was de viering van Zwarte Klaas en Sinte Piet in het kerkcentrum.

Steeds terugkerend was de seizoenstart. Die bestond veelal uit een middag activiteit voor jong en oud. In 2006 was er een fotospeurtocht in het dorp, waarbij naar boven kwam dat de deelnemers er op gebrand waren om alle plekjes te vinden.

Zoals gebruikelijk werd de startdag afgesloten met een BBQ.

KARRESTUUKERS
Lang was er ook een “dweilband” de Karrestuukers. Eigenlijk was dit een ensemble wat met een beperkt aantal muzikanten vlotte en bekende nummers speelden bij buiten activiteiten, een beetje sfeer maken. Terugkerend was spelen ’s-middags op Koninginnedag bij de volks spelen op het voetbalveld in Spui waar onderstaande foto is genomen.

(Van Lnr: Magda Simpelaar, Rinus Hendrikse, Eveline de Zeeuw, Thijs de Zeeuw, Diana Francke, Jorian Aarsten, Cees de Zeeuw, Tilly Mulder, Camiel van Kouteren, Marnix de Pree, Paul van Wasbeek, Donja Jansen, Jan van der Maele, Chris van Sabben en Jacky de Pree.

Deze foto moet gemaakt zijn door Piet Feleus omdat hij er niet opstaat maar er wel altijd was.)

Ook zijn de Karrestuukers op eigen initiatief, zonder aankondiging op zaterdagmiddag naar het centrum van Terneuzen gaan spelen. Dat was een hele leuke ervaring en je ziet dan veel lachende mensen. Op de markt bleef er 1 persoon al de tijd staan luisteren: Ber Jurriens, de toenmalige dirigent van Sluiskil.

OLIEBOLLEN
Omdat er “nooit genoeg” geld is, is op initiatief van de ex-bakker, Jan van der Maale, een oliebollenactie opgezet. Dit was niet zo moeilijk, immers de bakker wist als geen ander hoe dat opgezet moest worden. De allereerste actie is gedaan van uit de schuur van Cor de Putter aan de Molendreef. Later is de bakkerij van plaats gewisseld, van de bakkerij van Van Strien in de Noordstraat in Terneuzen, naar het Kerkcentrum en bakkeet in Hoek.

Alle rollen waren verzorgd door de muzikanten, deeg maken door bakker Jan van der Maele, scheppen en bakken door Leo de Pree, toezicht door Chris van Sabben, inpakken door Cor de Putter, proeven door Naïma Boerenbach en verkopen door Petra Versluijs en Wieke Biesheuvel. Na de kerkbrand van 2015 is er uitgeweken naar het dorpshuis en de boerderij van Tollenaar aan de Noorddijk.

Momenteel worden de rollen nog steeds door de muzikanten verzorgd tijdens de jaarlijkse oliebollenactie. Het bakteam bestaat uit Petra Tollenaar, Nienke Scheele en Leo de Pree met Wim de Putter als inpakker. Het verkoopteam bestaat uit Magda Simpelaar, Chris van Sabben, Andrea van Hermon, Peter van Hermon, Anneleen Stouten en jeugdleden/ouders.

SAMENWERKING
Ondanks de inzet bleven de ledenaantallen teruglopen, ook mede doordat onze jonge muzikanten Zeeuws-Vlaanderen verlieten om te gaan studeren. Hierdoor moest er meer en meer beroep gedaan worden op gastspelers. Omdat Jenny ook Eikels worden Boomen uit Westdorpe dirigeerde waren gastspelers makkelijk geregeld van EWB naar ENZK en omgekeerd. Met een groter gezelschap spelen was best wel leuk en dat leidde ertoe dat maandag mensen van EWB naar Hoek kwamen voor de repetitie en op dinsdag gingen er muzikanten van ENZK naar EWB.

Begin 2023 werden wij benaderd door Frits Sant namens Zaamslag-Sluiskil, die op eenzelfde manier samenwerkten. Frits vroeg of het mogelijk was om de samenwerking verder uit te breiden. Bij Sluiskil-Zaamslag was de dirigent vertrokken en zij zagen geen mogelijkheid om een nieuwe aan te trekken en zo werd een uitgebreide samenwerking geboren.

Na veel overleg is besloten om de samenwerkingen verder uit te breiden en de start van seizoen 23-24 was op 28 augustus was de eerste groot gezamenlijke repetitie in het dorpshuis Hoek.

Het eerste nummer wat Jenny wilde spelen was Sousa favouriten. De ruim 35 muzikanten dachten, aaha die kennen we, laat ons het beste beentje voorzetten: het dak ging eraf! We mochten doorspelen en toen we aan het einde kwamen stelde Jenny de vraag: “Hebben jullie iets anders dan ik, bij mij staat er geen ƒƒ
van het begin tot het einde. De ban was gebroken. 

De samenwerking is door gegaan en later na een uitgebreide stemming hebben de leden besloten om verder te gaan onder de naam “Samenwerkingsorkest H-S-W-Z”. Er is toen ook een logo ontworpen, door Chris Sant:

Vorm: Hoek, Sluiskil, Westdorpe en Zaamslag. Allemaal hebben ze een prachtig vaandel. Een nieuwe samenwerking, een nieuw vaandel.
Kleuren: Het samenwerkingsorkest moet Zeeuws-Vlaams trots worden, als ze dat al niet zijn. De kleuren zijn daarom geïnspireerd op de vlag van
onze prachtige regio.
Symboliek: Luctor et Emergo. De Zeeuwse leeuw, maar dan met een muziekinstrument in de poot. Muziek zal nooit ten onder gaan, helemaal niet met deze mooie samenwerking!